Theo thống kê tổ chức y tế việt nam sau khoảng hai thập kỷ tiếp theo, nước ta chính thức ở giai đoạn dân số già, số người từ 60 tuổi trở lên đã tăng từ 8,67% lên 9,4% chỉ trong một năm, tỷ lệ ngày một gia tăng trong thời gian tới. Vì vậy, việc quan tâm chăm sóc sức khỏe người cao tuổi hết sức quan trọng, nó thể hiện sự quan tâm của các thế hệ trong gia đình, của cộng đồng và toàn thể xã hội.

Để người cao tuổi được sống khỏe, sống vui, hạn chế bệnh tật là điều mong muốn không chỉ của người cao tuổi, mà còn là mong muốn của cả gia đình và xã hội. Chính vì vậy việc tìm hiểu biện pháp duy trì tuổi thọ và sức khỏe người cao tuổi đóng một vai trò hết sức rất quan trọng.

Nguyên nhân và bệnh thường gặp ở người già:

Người cao tuổi thường ít vận động, có sức đề kháng và sức khỏe hạn chế hơn chính vì vậy khả năng thích nghi với các thay đổi trong môi trường sống cũng kém hơn. Do đó, người cao tuổi rất dễ bị bệnh khi thời tiết hay môi trường sống thay đổi; Các cơ quan trong cơ thể của người cao tuổi dần dần bị suy thoái, hoạt động kém hiệu quả, hệ tiêu hóa yếu, dịch vị không được tiết đầy đủ do đó khả năng tiêu hóa, hấp thu chất dinh dưỡng kém. Vì vậy, người cao tuổi hay bị mắc những bệnh thường gặp về cơ xương khớp mãn tính (thoái hóa cột sống, thoái hóa sụn khớp, thoát vị đĩa đệm, viêm dây chằng, lao cột sống) hoặc đã, đang bị viêm khớp gây đau nhức, nay gặp thời tiết lạnh càng đau nhiều hơn.
Tuy nhiên: để người cao tuổi có một sức khỏe tốt ngoài chế độ tập luyện, ăn uống đầy đủ dinh dưỡng còn có phương pháp vật lý trị liệu hỗ trợ tốt nhất cho người cao tuổi.

Triệu chứng bệnh lý:

Đau nhức ở các khớp xương là một trong những triệu chứng thường gặp nhất của bệnh lý xương khớp. Trong đó, thường gặp là đau nhức ở những khớp lớn như thái hóa khớp gối, cột sống thắt lưng, cột sống cổ, thái hóa cổ xương đùi… Khởi đầu có thể chỉ là cơn đau nhẹ thoáng qua hoặc đau khi cử động ở một vài khớp, tuy nhiên nếu không xử lý kịp thời, bệnh sẽ tăng nặng, cơn đau càng trầm trọng hơn và tấn công thêm nhiều khớp khác. Khi đó, dù chỉ với những cử động nhẹ cũng khiến người bệnh “kêu trời”, thậm chí không làm gì cũng bị đau.

Đau nhức xương khớp nặng có thể khiến người già bị tàn phế

Việt Nam nằm trong vùng nhiệt đới gió mùa, thời tiết khi nóng ẩm, lúc mưa lạnh và áp suất, độ ẩm không khí thường xuyên biến đổi do đó các cơn đau nhức xương khớp càng tấn công người bệnh thường xuyên và nghiêm trọng hơn. Triệu chứng đau có thể kèm theo viêm sưng, nóng, đỏ đau tại vị trí khớp.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Ngăn ngừa bệnh dịch (CDC) của Mỹ, các bệnh xương khớp là nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế ở nhóm người có nguy cơ cao bị đau nhức xương khớp, đặc biệt là người cao tuổi. Hậu quả khiến người bệnh không thể thực hiện ngay cả các hoạt động đơn giản hàng ngày, phải nhờ hoàn toàn vào người khác giúp đỡ.

Điều đáng nói là khi xương khớp càng bị đau nhức, người bệnh càng sợ cử động, hạn chế đi lại dẫn đến các khớp càng trở nên đơ cứng, khó cử động và bệnh ngày càng nặng thêm.

Điều trị tập vật lý trị liệu cho người cao tuổi

Thoái hóa khớp là một bệnh mạn tính. Việc tập luyện tập vật lý trị liệu phải được đưa vào cuộc sống hằng ngày và quan trọng nhất là lựa chọn hình thức tập phù hợp cho từng bệnh nhân.

Để tạo thuận lợi cho việc tập luyện, bệnh nhân nên được đánh giá ban đầu và ở từng giai đoạn, nhằm điều chỉnh chương trình tập luyện cho phù hợp và nhằm tối ưu hóa lực tải đè ép lên các khớp bị ảnh hưởng. Điều đó có thể đạt được thông qua các bài tập tăng sức cơ, làm tăng sức ép lên các yếu tố thần kinh cơ, mà ít gây tải trọng lên khớp.

Khi bắt đầu tập luyện, bệnh nhân sẽ có cảm giác đau tăng lên. Tuy nhiên, tình trạng đau sẽ giảm dần sau khi tập và sẽ không tăng theo thời gian. Trong giai đoạn này, bệnh nhân cũng có thể được áp dụng các biện pháp giảm đau tạm thời như điện phân, sóng ngắn, hồng ngoại, paraphin, châm cứu…
Một hình thức tập luyện đã được chứng minh tính hiệu quả và dễ được áp dụng là đạp xe, khi đó các cơ được vận động tối đa mà rất ít gây tải trọng lên các khớp.

Yếu tố nguy cơ quan trọng đối với thoái hóa khớp là chấn thương. Do chấn thương khớp thường xảy ra trong khi hoạt động thể lực, vì vậy tốt nhất nên xem xét các hoạt động thể lực nào là phù hợp. Chấn thương thường xảy ra trong bóng đá và các môn thể thao khác như cầu lông, tennis, bóng bàn…, do đó bệnh nhân thoái hóa khớp nên tránh tập luyện các môn thể thao này.

Bệnh nhân thoái hóa khớp toàn bộ hoặc đau cơ xơ có phản ứng mạnh đối với tập luyện, cần được chỉ định cường độ rất thấp trong thời gian dài và hiệu quả thường không bằng thoái hóa khớp ở các khớp riêng lẻ. Các chỉ định cho bệnh nhân thoái hóa khớp trong bài không thích hợp cho các nhóm bệnh này.

Các hình thức tập luyện tập vật lý trị liệu phù hợp cho người cao tuổi

– Đạp xe ngoài trời hoặc đạp xe tại chỗ: Là hình thức tập luyện hiệu quả giúp kích thích các nhóm cơ lớn ở chân với mức độ tải trên khớp thấp. Các dữ liệu cho thấy đây là hình thức tập luyện phù hợp nhất và giúp tăng sức mạnh cơ đồng thời giảm bệnh tật.

– Đi bộ: An toàn cho hầu hết bệnh nhân, dễ thực hiện, không tốn chi phí. Cải thiện sức khỏe, giảm đau và chống trầm cảm. Nhưng không phù hợp với thoái hóa khớp nặng ở các vị trí hông, gối và mắt cá chân.

– Chạy bộ: Chưa đủ bằng chứng khoa học trên bệnh nhân thoái hóa khớp. Có thể gây chấn thương do quá tải tại khớp. Các thay đổi về tình trạng cơ học như trong thoái hóa khớp sẽ dẫn đến tăng nguy cơ chấn thương và tạo lực tải cao cho khớp hông, khớp gối và khớp cổ chân. Ngoài ra, dùng máy chạy bộ hoặc chạy bộ dưới nước có tải trọng lên khớp gối và bàn chân.

– Bơi lội và các môn thể thao dưới nước sẽ rất ít áp lực lên các khớp.

– Leo cầu thang và máy tập nâng bước: Hoạt động chức năng, tương tự như đi bộ lên cầu thang. Nhiều tài liệu cho thấy, bệnh nhân trẻ có tổn thương khớp gối tập với máy tập nâng bước cũng có hiệu quả tốt.

– Những trường hợp bệnh nhân người cao tuổi hạn chế đi lại và thể trạng yếu nằm lâu một chỗ thì hỗ trợ tập tại vị trí ở giường bệnh mục đích không để cho bị co rút cơ, không bị hạn chế vận động lưu thông tuần hoàn máu, tránh bị cứng khớp và không bị loét vùng bị tùy đè, nằm lâu re bi viêm phổi, viêm bàng quang….

* Xin bệnh nhân và người nhà cần lưu ý các loại thuốc giảm đau nhức khớp phải được bác sĩ chỉ định, khi đau nhức thi nên đi khám để bác sĩ có chỉ định dùng thuốc tránh lạm dụng thuốc…